در ماههای اخیر، نام «ابتکار قرن» (Century Initiative) به یکی از موضوعات بحثبرانگیز در صحنه سیاسی کانادا تبدیل شده است. این سازمان که در سال ۲۰۱۴ توسط مارک ویزمن و دومینیک بارتون تأسیس شد، هدف بلندپروازانهای را دنبال میکند: افزایش جمعیت کانادا به ۱۰۰ میلیون نفر تا پایان قرن حاضر. این برنامه با انتقادات و حمایتهایی مواجه شده و بهویژه پس از انتصاب مارک ویزمن به شورای مشاوره روابط کانادا-آمریکا توسط نخستوزیر مارک کارنی در مارس ۲۰۲۵، توجه بیشتری را به خود جلب کرده است. این مقاله از دریچه مهاجرت به بررسی این برنامه، ارتباط آن با کارنی، تغییرات مهاجرتی اخیر، و شایعات پیرامون تئوری توطئه میپردازد.
ابتکار قرن چیست؟
ابتکار قرن، یک سازمان غیرانتفاعی و غیرحزبی است که هدفش تقویت جایگاه اقتصادی، امنیتی و بینالمللی کانادا از طریق رشد هوشمند جمعیت است. این سازمان معتقد است که با توجه به پیری جمعیت و کاهش نرخ زادو ولد (۱.۳ فرزند به ازای هر زن در مقایسه با میانگین OECD که ۱.۶ است)، کانادا برای حفظ رونق اقتصادی و رقابت جهانی نیاز به افزایش جمعیت دارد.
طبق گزارشهای این سازمان، اگر روند کنونی ادامه یابد، جمعیت کانادا تا سال ۲۱۰۰ به ۵۳ میلیون نفر خواهد رسید که برای حفظ جایگاه بینالمللی کافی نیست. هدف ۱۰۰ میلیون نفر با نرخ رشد سالانه ۱.۱۷ درصد، به گفته برخی کارشناسان مانند استفن گوردون، اقتصاددان دانشگاه لاوال، در محدوده رشد پایدار پیش از دوران ترودو قرار دارد.
این سازمان در گزارش سالانه خود، «کارنامه ملی»، به ارزیابی پیشرفت کانادا در زمینههایی مانند مسکن، زیرساختها و آمادگی نیروی کار میپردازد. در کارنامه ۲۰۲۴، ابتکار قرن به مشکلات جدی مانند کمبود مسکن مقرونبهصرفه، سرمایهگذاری ناکافی در زیرساختها و تغییرات اقلیمی اشاره کرد و خواستار برنامهریزی بهتر برای رشد جمعیت شد.
ارتباط با مارک کارنی
مارک کارنی، نخستوزیر کنونی کانادا و رهبر حزب لیبرال، در مارس ۲۰۲۵ مارک ویزمن، یکی از بنیانگذاران ابتکار قرن، را به شورای مشاوره روابط کانادا-آمریکا منصوب کرد. این شورا برای مقابله با تهدیدات تعرفهای و الحاقی دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، تشکیل شده بود. این انتصاب انتقادات شدیدی را بهویژه از سوی پیر پوآلیور، رهبر حزب محافظهکار، به دنبال داشت. پوآلیور ادعا کرد که این اقدام نشاندهنده حمایت کارنی از برنامه ابتکار قرن برای «سه برابر کردن» جمعیت کانادا است که به گفته او «رادیکال» و غیرواقعبینانه است.
بیشتر بخوانید: مارک کارنی کیست؟ دیدگاهها، تحصیلات، اقدامات و برنامههای او
با این حال، کارنی بارها از این برنامه فاصله گرفته و تأکید کرده که ویزمن در مسائل مهاجرتی به او مشاوره نخواهد داد. کارنی در جریان کمپین انتخاباتی خود قول داد که سطح مهاجرت را تا بازگشت به مسیر پایدار پیش از همهگیری محدود کند.
این وعده با کاهش اهداف مهاجرتی دولت ترودو در سال ۲۰۲۴ همراستا است که تعداد مهاجران دائم را برای سال ۲۰۲۵ به ۳۹۵,۰۰۰ نفر (کاهش ۱۰۵,۰۰۰ نفری نسبت به پیشبینی اولیه)، برای ۲۰۲۶ به ۳۸۰,۰۰۰ نفر و برای ۲۰۲۷ به ۳۶۵,۰۰۰ نفر کاهش داد. همچنین، هدف کاهش جمعیت موقت کانادا در سالهای ۲۰۲۵ و ۲۰۲۶ به ترتیب ۴۴۵,۹۰۱ و ۴۴۵,۶۶۲ نفر تعیین شده است.
راشل بندایان، وزیر جدید مهاجرت، پناهندگان و شهروندی کانادا، نیز اعلام کرده که دولت کارنی به این سطوح مهاجرتی پایبند خواهد ماند و بر جذب مهاجران فرانسویزبان، بهویژه در کبک و جوامع فرانسویزبان خارج از کبک، تمرکز خواهد کرد.
افزایش جمعیت کانادا به ۱۰۰ میلیون نفر؛ تئوری توطئه یا برنامهای واقعبینانه؟
منتقدان ابتکار قرن، بهویژه در شبکههای اجتماعی و برخی رسانهها، این برنامه را بهعنوان بخشی از یک «توطئه جهانی» برای تضعیف اقتصاد کانادا یا تغییر بافت فرهنگی آن معرفی کردهاند. برخی پستها در پلتفرم X ادعا میکنند که این برنامه به دنبال «باز کردن دروازههای مهاجرت» بدون غربالگری است و به منافع شرکتهای بزرگ مانند BlackRock، که ویزمن در آن نقش داشته، خدمت میکند. این ادعاها اغلب با اشاره به ارتباط ویزمن و بارتون با شرکت مشاوره McKinsey و نفوذ آن در سیاستهای مهاجرتی کانادا تقویت میشوند.
با این حال، شواهد نشان میدهد که ابتکار قرن یک سازمان لابیگری ثبتشده است که از سال ۲۰۲۱ در فهرست لابیگران کانادا قرار دارد و فعالیتهایش شامل آموزش، advocacy و دیدار با تصمیمگیران کلیدی است. این سازمان ادعاهای «گمراهکننده» درباره اهدافش را رد کرده و تأکید دارد که هدفش رشد برنامهریزیشده و پایدار است، نه مهاجرت بیرویه. لیزا لالانده، مدیرعامل ابتکار قرن، در سال ۲۰۲۳ اظهار داشت که سرزنش مهاجران برای مشکلات مسکن و هزینههای زندگی اشتباه است و این مسائل ریشههای پیچیدهتری دارند.
از سوی دیگر، برخی کارشناسان مانند آدنان خان در مقالهای در The Walrus استدلال میکنند که هدف افزایش جمعیت کانادا به ۱۰۰ میلیون نفر ریشه تاریخی دارد و به چشمانداز ویلفرد لوریه، نخستوزیر پیشین، برای تبدیل کانادا به قدرتی جهانی بازمیگردد. آنها معتقدند که این هدف برای رقابت اقتصادی و حفظ استقلال در برابر آمریکا ضروری است.
تغییرات مهاجرتی و انتخابات ۲۰۲۵
مهاجرت، یکی از موضوعات کلیدی در انتخابات فدرال کانادا در آوریل ۲۰۲۵ بود. نظرسنجیها نشان میدهند که حمایت عمومی از مهاجرت به دلیل نگرانیهای مربوط به کمبود مسکن و فشار بر زیرساختها کاهش یافته است. حدود ۶۰ درصد کاناداییها در تابستان ۲۰۲۴ خواستار کاهش چشمگیر مهاجرت بودند. این موضوع بهویژه در کبک حساس است، جایی که فرانسوا لگو، نخستوزیر کبک، در سال ۲۰۲۳ ابتکار قرن را به دلیل تهدید علیه وزن دموگرافیک و زبان فرانسوی کبک رد کرد.
حزب محافظهکار به رهبری پوآلیور قول داده که مهاجرت را به سطحی محدود کند که با ظرفیت مسکن، مراقبتهای بهداشتی و فرصتهای شغلی همخوانی داشته باشد و ابتکار قرن را بهطور کامل رد کرده است. در مقابل، کارنی و لیبرالها بر رشد پایدار تأکید دارند و برنامههایی برای انتقال مهاجران موقت به اقامت دائم، بهویژه برای دانشجویان بینالمللی و کارگران ماهر در کانادا، ارائه کردهاند.
ابتکار قرن یک برنامه جاهطلبانه است که هدفش تقویت جایگاه کانادا در جهان از طریق رشد جمعیت است، اما به دلیل پیچیدگیهای اقتصادی و اجتماعی، با انتقادات و سوءتفاهمهایی مواجه شده است. این برنامه به خودی خود یک تئوری توطئه نیست، بلکه یک پیشنهاد سیاستی است که نیاز به بررسی دقیق و گفتوگوی عمومی دارد. ارتباط آن با مارک کارنی بیش از آنکه نشاندهنده حمایت کامل او از این برنامه باشد، به روابط حرفهای و سیاسی ویزمن با لیبرالها مربوط میشود.